ROMANIJAPRES, 1

Navršile su se tri i po decenije otkad je poznati pisac Meša Selimović, 3. novembra 1976. godine, deponovao svoju pismenu izjavu u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti u Beogradu u kojoj je decidno naveo kojoj naciji i čijoj književnosti pripada.

"Fokus" objavljuje integralni tekst testamenta koji je prije 35 godine Selimović zavještao SANU:

"Još u vrijeme kada se počelo javljati pitanje kojoj od jugoslovenskih literatura pripadaju pojedini pisci srpskohrvatskog jezika, ja sam u više navrata pokušavao da se oduprem svakom uprošćenom razvrstavanju književnih stvaralaca prema nacionalnom, republičkom ili čak pokrajinskom osnovu.

Činilo mi se da su pisci i njihova djela nezaštićeno izloženi vanknjiževnim institucijama - svejedno da li nas neko prinudno izdvaja iz jedne, ili naknadno premješta u drugu teritorijalnu književnost. U jednoj prilici bio sam prinuđen i da lično, napismeno, potvrdim ispravnost postupka istoričara književnosti koji me je uvrstio u svoju knjigu o poslijeratnoj srpskoj književnosti.

Bilo je to, u stvari, izlišno, jer je 1972. godine u biblioteci "Srpska književnost u sto knjiga" izašao i moj roman "Derviš i smrt"! U Uređivačkom odboru, koji je vršio izbor pisaca za tu zajedničku ediciju najstarijih i najuglednijih izdavača kod nas, Matice srpske i Srpske književne zadruge - nalazile su se i najpozvanije ličnosti da određuju ne samo estetsku vrijednost, već i književnu pripadnost jednog pisca. Bio sam veoma srećan što sam se, na taj način, našao na prvom mjestu.

Kako u našim književnim prilikama naglo dolazi do novih momenata i olakih odluka, a ja ne mislim mijenjati ni svoja uvjerenja, ni stečeno mjesto u književnosti kojoj pripadam - može se dogoditi da ja, ili moja porodica i dalje budemo izlagani neprijatnostima nečijih upornosti i nerazumijevanja. Da bih zaštitio svoj lični i književni integritet, ja se obraćam Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, čiji sam redovni član, s molbom da se u njoj nađe i sačuva moja pismena izjava.

Potičem iz muslimanske porodice, iz Bosne, a po nacionalnoj pripadnosti sam Srbin. Pripadam srpskoj literaturi, dok književno stvaralaštvo u Bosni i Hercegovini, kome takođe pripadam, smatram samo zavičajnim književnim centrom, a ne posebnom književnošću srpskohrvatskog jezika. Jednako poštujem svoje porijeklo i svoje opredeljenje, jer sam vezan za sve ono što je odredilo moju ličnost i moj rad. Svaki pokušaj da se to razdvaja, u bilo kakve svrhe, smatrao bih zloupotrebom svog osnovnog prava, zagarantovanog Ustavom. Pripadam, dakle, naciji i književnosti Vuka, Matavulja, Stevana Sremca, Borisava Stankovića, Petra Kočića, Ive Andrića, a svoje najdublje srodstvo sa njima nemam potrebe da dokazujem.

Znali su to, uostalom, oni članovi Uređivačkog odbora edicije "Srpska književnost u sto knjiga", koji su takođe članovi Srpske akademije nauka o umetnosti i sa mnom su zajedno u Odelenju jezika i književnosti: Mladen Leskovac, Dušan Matić, Vojislav Đurić, Boško Petrović.

Nije zato slučajno što ovo pismo upućujem Srpskoj akademiji nauka i umetnosti, sa izričitim zahtjevom da se ono smatra punovažnim autobiografskim podatkom.

Beograd, 3. novembar 1976. Meša Selimović."

Desetak godina poslije Mešine smrti, odnosno u vrijeme kad je počelo razaranje SFRJ i kad su unitaristi uz "suverenu" BiH nastojali da stvore svoju kulturu i književnost, u aprilu 1991. godine započet je projekat "Prve edicije muslimanske književnosti 20. vijeka u 25 knjiga", među kojima se našao i roman "Derviš i smrt" Meše Selimovića.

Pismom je reagovala Mešina supruga, Darka Selimović, koja je izdavačkoj kući "Svjetslost" napisala: "Žao mi je što vas moram obavestiti da vam ne mogu dati saglasnost na objavljivanje romana ‘Derviš i smrt’ u ediciji ‘Muslimanska književnost’. Moj muž, Meša Selimović, ostavio je testament koji se čuva u SANU i kojim on izjavljuje da pripada srpskoj književnosti, i ja moram poštovati njegovu volju. Zato i nisam mogla potpisati ugovor." Uprkos upozorenju, "Derviš i smrt" se pojavio u pomenutoj ediciji.

R. JOVIĆ